Sunday, October 30, 2005

Tum irkciligina ragmen Disney

Walt Disney'i sadece animasyon endustrisi degil, neredeyse dunyanin tumu uzun sure cok sevmis. Kusaklar, annelerimiz, babalarimiz ve biz onunla buyuduk neredeyse. Disney'in gercek yuzunu anlatan kitabi okudugumda ogrendiklerime cok da sasirmadim aslinda. Bu kadar buyuk bir kurum haline gelebilmek icin bazi insansi yaklasimlardan odun vermis olmasi cok dogal Disney'in. Sonucta endustri ve duygular bence iki zit kutup. Walt Disney'in bir duygular endustrisi olusturmasiyla bazi degismez seylerin farkina variyor insan. Ornegin her kurumun en buyuk hayali olan tekellesmeyi basarmak icin Disney'in uyguladigi yontemleri Miki'nin ya da Gufi'nin yapabilecegi aklimizin ucundan bile gecmez. Mesela Gufi rakip sirketler yeni bir film cikaracaklari zaman butun reklam kaynaklarini satin alarak pazarlama saldirisinda bulunmayi dusunemeyecek kadar aptaldir. Ama her durumdan kurtulur, bilirsiniz. Miki ise oyle iyi kalpli bir karakter ki, insanlari kadin olduklari icin dislayabilecegi aklimizin ucundan bile gecmez.
Butun bunlara ragmen az once bir kez daha izledigim Fantasia 2000 de ve ozellikle Snowwhite ve diger tum Disney cizgi filmlerinde (ozellikle 1948 ve 60 arasinda yayinlanan yaklasik 10 15 tane goofy filmlerinde) gercekten cizginin gucunun doruk noktalarini goruyorum. Yasayan, insansi ve benim hayat boyu yaratmayi dusledigim duygusal degisikligi basariyla yakalayan calismalar bunlar. Bazen kahkahalarla gulebiliyorum 1950 de yayinlanan goofy'e. O kadar canli ki... Butun fasistlikliklerini endustrilesmeye yuklemek istiyorum. Disney'i sadece cok guclu bir sanatci olarak gormek istiyorum. Ama kendisinin ayni zamanda cok basarili bir isadami oldugunu okumak beni caydiriyor. Miki , filmlerinden cok dandik beslenme cantalari ve sapkalarindan para kazandi neredeyse. Yine de hala bi tarafim diyor ki Disney mikili pijamalardan kazandigi parayi tekrar cizginin gucunu kanitlamaya gomdu ve sanat endustrisinin gelisimini hizlandirdi, ona haksizlik etmemek lazim. Yani kafam karisik bu konuda.
Neyse eski gufileri izleyelim. Gercekten komikler.

No comments: